Slobodan Šijan: Moraću da skrenem!
Vizuelni eksperimenti 1960 – 2012.

6. – 28. decembar 2012. godine

Vizuelni eksperimenti, 1960 – 2012.
(psihodelija, konceptuala, procesualni radovi, eksperimentalni film, itd)

Trajanje izložbe: 6─28.decembar 2012.

Autori i kustosi izložbe: Stevan Vuković i Nebojša Milenković

Otvaranje: četvrtak, 6. decembar u 19h

Izložbu otvara: Lazar Stojanović, filmski reditelj

PRATEĆI PROGRAMI:

Ko ste vi, Slobodane Šijanu?
Razgovor sa umetnikom (s video projekcijom), utorak, 11. decembar 2012. u 19 h

Stručno tumačenje izložbe: Stevan Vuković & Nebojša Milenković, utorak, 18. decembar 2012. u 13 h
Stručno tumačenje izložbe: Nebojša Milenković & Stevan Vuković, sreda, 26. decembar 2012. u 13 h

Nije li svako bavljenje umetnošću zapravo potraga za svojom "pravom" biografijom? U doba modernizma osnovni nalog svakom umetniku bio je da posvećenim traganjem dopre do sopstvenog, jedinstvenog i autentičnog likovnog ili oblikovnog jezika, čiji bi svaki izraz nosio tragove njegove autorske ličnosti. Razvojni put koji je umetnik prelazio tumačen je kao put individuacije. Postajanje umetnikom značilo je upravo dosezanje takvog jezika čije granice bi (p)ostale i granice umetnikovog sveta. U tom kontekstu, artistička biografija predstavljala je sled koraka ka prevladavanju tuđih uticaja i formiranju sopstvene jezičke teritorije, kojom umetnik suvereno vlada. Iz te biografije, da bi bila "prava" i da bi bila stub umetnikovog suvereniteta, brisana su poigravanja sa nekim drugim jezicima.

A šta je sa umetnicima koji su igrali više jezičkih igara istovremeno? Da li oni mogu da imaju samo jednu biografiju? Koliko biografija (identiteta) čovek uopšte može da ima? Da li je umetnost sredstvo/posrednik za razumevanje ličnosti umetnika ili je, moguće, upravo suprotno!? Šta, dakle, Šijanova umetnost govori o njemu? I koliko Slobodanâ Šijana uopšte postoji? Brisanje granica između medija i žanrova, umnožavanje identiteta, simultano kretanje u više (različitih) umetničkih pravaca ─ sve su to sinonimi za jedan istinski složen umetnički opus u kom se, pored filmova koje već svi znamo, Šijan oprobao i kao slikar, konceptualni i procesualni umetnik, vizuelni eksperimentator, istraživač, teoretičar umetnosti, pisac, izdavač...

Kretanje od umetničkog dela (slike, crteža, fotografije, filma) ka umetničkom radu, u Šijanovom slučaju svoj puni smisao dobija upravo u međuodnosima kako sa duhom vremena, drugim umetnicima i njihovim radovima, tako, podjednako i sa samim Šijanovim opusom kao pretpostavljenom celinom. Ta celina, međutim, više nije logičan niz već je pre spoj različitih, ponekad međusobno protivurečnih, delova.

U svom radu u okvirima psihodelične umetnosti Šijan nije eksploatisao potencijale slike da stvara halucinatorne optičke efekte, već se prevashodno bavio odnosom banaln svakodnevnog i onostranog, to jest momentima epifanije koji bi ih povezivali. Preuzimajući, u predstavnom smislu, i skalu boja i simboliku svojstvenu pokretu koji je, krajem šezdesetih godina prošlog veka, iz potkulture prodirao u sve sfere života, on je u rad uvodio procesualne elemente kroz ponavljanja motiva i beleženja iskustava, kao i korišćenjem efemernih podloga koje je bukvalno sakupljao na ulici. U doba kada je komercijalni grafički dizajn uveliko preuzimao kodove psihodelične potkulture i stavljao ih u službu akumulacije kapitala, Šijan je te iste kodove uvodio u domen "siromašne umetnosti", radeći na recikliranim, odbačenim materijalima.

Kao konceptualni umetnik, Šijan bi se s mnogo razloga mogao svrstati među najznačajnije predstavnike tzv.analitičke struje ovdašnjeg konceptualizma. Takođe, njegovi procesualni radovi pokazuju vanredno razumevanje kako samog medija tako i zavidan stepen svesti o značaju mentalnih propozicija ─ njihovim praktikovanjem (preispitivanjem) Šijan doseže apsolutnu objektivnost medija čiji finalni domet jeste materijalizovana ideja koja samu sebe (sobom) beleži. Istovremeno, Slobodanova ideja stalno traži načine i mogućnosti vlastitog samoprevazilaženja ─ otuda jednu ideju (koncept) Šijan često varira u više različitih medija. Tautološki princip samoponištavanja medija u ovoj sredini možda niko nije izveo tako dosledno kao Šijan u radovima s ove izložbe (od kojih se mnogi izlažu prvi put).

Kao nastavljač nekih stremljenja u beogradskoj novoj figuraciji, u ključu koji preuzima od Leonida Šejke i(li) Ilije Savića sa jedne, odnosno Živojina Pavlovića, sa druge strane ─ Slobodan Šijan realizuje slike, crteže i filmove sa tematikom đubrišta, sa ispitivanjem materijalnih struktura i procesa akumulacije i deklasifikacije. On izbegava fantastiku i ne podleže nostalgiji za epohama integralne slike. U nasleđu koje crpi, Šijan ustvari prepoznaje otpor prema estetskom racionalizmu i čistoj slici iz koje su nestali svi tragovi naracije, svedenu na puku igru vizuelnih elemenata.

Različite tipove rada i umetničkih izraza Slobodan Šijan, istovremeno, posmatra kao posebne žanrove ─ sa sebi svojstvenim pravilima i različitim perceptivnim i komunikacijskim očekivanjima koja se postavljaju i spram publike kao saigrača u tim jezičkim igrama.

* izvodi iz tekstova za monografsku publikaciju

Stevan Vuković
Nebojša Milenković

UmetniČka dela

Biografija

Toliko ljudi je bilo iznenađeno mojom odlukom da posle likovne akademije odem na filmsku, a to je samo posledica činjenice da se kod nas suviše glorifikuju ti pozivi na Akademijama. Ta promena je, kad su umetnički pozivi u pitanju jedan normalan proces i nigde se ne podrazumeva da ćeš se baviti onim što si studirao. Studiranje neke umetničke akademije ja shvatam, da tako kažem, uvođenjem u kulturu.

Slobodan Šijan

Slobodan Šijan (Beograd, 1946) je filmski reditelj, pisac i vizuelni umetnik. Završio je slikarstvo na Akademiji likovnih umetnosti i filmsku režiju na Fakultetu dramskih umetnosti u Beogradu. Autor je nekoliko najpopularnijih srpskih igranih filmova i niza publikacija i knjiga o filmu i vizuelnoj kulturi. Godine 1996, u anketi Akademije za filmsku umetnost i nauku, organizovanoj povodom 100-godišnjice filma kod nas, njegov film Ko to tamo peva (1980) proglašen je za najbolji jugoslovenski film snimljen tokom poslednjih 50 godina. Prvu samostalnu izložbu Papiri – crteži, Šijan je održao 1974. godine, a nakon toga, bilo ih je još jedanaest. Svojim poznatijim radovima iz oblasti vizuelnih umetnosti, preispitivao je fenomen filma, pokretnih slika, kao i fotografske registracije i reprodukcije prizora. Šijanovi radovi na papiru, nastajali od 1960. godine, od kojih mnogi nisu bili pretjodno izlagani, činili su okosnicu postavke u MSUV. Izložba je obuhvatila vizuelne eksperimente u domenu prihodelične i konceptualne umetnosti, najnoviji ciklus redova Filmske poze, kao i posebnu izložbu u izložbi – Mjesto pod suncem (za Tomislava Gotovca).