Učestvuju: JOVANA VUKOVIĆ (Regionalni centar za manjine, Beograd), IVA MARČETIĆ (Nepokoreni grad, Mladi antifašisti i antifašistkinje, Zagreb) i DUBRAVKA SEKULIĆ (Institut za istoriju i teoriju arhitekture, ETH, Cirih, Beograd)

Moderira: MARKO MILETIĆ (Kontekst kolektiv, Beograd).

Kako danas ulazimo u pravo nad prostorom u kojem živimo? Ko ima pravo da uređuje odnose između našeg rada i teritorija na kojem se taj rad odvija?

...Prema poslednjim podacima u Evropi ima oko 11 miliona praznih stambenih jedinica što je dovoljno da se dva puta reši stambeno pitanje beskućnika na kontinentu. Poslednjih godina je vrlo slična situacija i u Srbiji. Zaoštrenost društvenih razlika koje se stvaraju na osnovu stambenog pitanja se najviše reflektuje kroz diskriminaciju Romske populacije. Neformalna naselja u kojima većinu stanovnika čine Romi se ruše a ljudi nasilno raseljavaju u segregirana kontejnerska naselja na obodima gradova. Na istim mestima privatni investitori izgrađuju skupe stanove koji često ostaju upražnjeni. Najava velik državnih infrastrukturnih projekata ne obećava da će se ova situacija promeniti.
Otuda se grad može shvatiti kao mesto klasne borbe a pitanje stanovanja kao ključna tačka na kojoj se primećuju sve veće razlike u društvu za koje je potrebno tražiti rešenja. Stoga, ova predavanja će se fokusirati na tri teme: pravo na stambeni prostor, neoliberalizacija grada u post-jugoslovenskom kontekstu i pitanje infrastrukturne marginalizacije Roma i drugih manjina putem stambenih politika.

Kolektiv Gerusija je teorijsko-politička organizacija čiji se rad bazira na refleksiji i intervenciji unutar aktuelnih društvenih problema. U sklopu svog rada Gerusija ostvaruje i održava saradnju sa sindikatima, studentskim grupama i drugim formalnim i neformalnim grupama, te izdaje časopis za teorijske prakse pod nazivom "Stvar" koji sadrži autorske tekstove, tematske prevode i intervjuie. Časopis je usmeren na probleme koji se kreću od dnevno-političkih problema do marksističke teorije, kritike političke ekonomije i drugih kritičkih analiza. Tokom 2012/2013. Gerusija je realizovala jednogodišnji ciklus javnih predavanja "Uvod u radikalne teorije", a trenutno organizuje ciklus tribina pod zajedničkim nazivom "Levica u Srbiji: Elementi za izgradnju političke pozicije", kojima propituje i artikuliše aktuelne društvene probleme u zemlji i regionu.

OPŠIRNIJE...

U kapitalističkom sistemu jedini način da ostvarimo kontrolu nad prostorom u kojem živimo i radimo podrazumeva vlasništvo nad istim. Isto tako, a jedini način na koji možemo rešiti svoje stambeno pitanje je putem kredita ili nasledstva, što mnogima nije dostupno. Ovako postavljena jednačina ostavlja uzak prostor za stvaranje zajednice ili solidarnosti, odnosno prostora društvenosti. Međutim, ovakvo stanje je tek novijeg datuma. Jedna od ključnih tačaka u prelasku sa socijalističkog na kapitalističko društveno uređenje u Jugoslaviji krajem 1980-ih godina je svakako i privatizacija društvenog stambenog fonda. Ovim procesom je prekinuta nekadašnja veza između prava na stambeni prostor i prava na rad koja je uključivala veliki broj ljudi u promišljanje i odlučivanje o zajedničkim potrebama. I koja je, uz sve probleme koji su postojali, velikom broju ljudi obezbedila pristojne uslove života.

Ovi procesi nisu karakteristični samo za nekadašnje socijalističke zemlje. Zemlje zapadne i severne Evrope su takođe od 1990-ih odustajale od pozitivnih stambenih regulacija. Tako prema poslednjim podacima u Evropi ima oko 11 miliona praznih stambenih jedinica što je dovoljno da se dva puta reši stambeno pitanje beskućnika na kontinentu. Poslednjih godina je vrlo slična situacija i u Srbiji. Zaoštrenost društvenih razlika koje se stvaraju na osnovu stambenog pitanja se najviše reflektuje kroz diskriminaciju Romske populacije. Neformalna naselja u kojima većinu stanovnika čine Romi se ruše a ljudi nasilno raseljavaju u segregirana kontejnerska naselja na obodima gradova. Na istim mestima privatni investitori izgrađuju skupe stanove koji često ostaju upražnjeni. Najava velik državnih infrastrukturnih projekata ne obećava da će se ova situacija promeniti.

Otuda se grad može shvatiti kao mesto klasne borbe a pitanje stanovanja kao ključna tačka na kojoj se primećuju sve veće razlike u društvu za koje je potrebno tražiti rešenja. Stoga, ova predavanja će se fokusirati na tri teme: pravo na stambeni prostor, neoliberalizacija grada u post-jugoslovenskom kontekstu i pitanje infrastrukturne marginalizacije Roma i drugih manjina putem stambenih politika.

APSTRAKTI

Kako danas ulazimo u pravo nad prostorom u kojem živimo? Ko ima pravo kalibrirati odnose između našeg rada i teritorija na kojem se taj rad odvija? Jedini način da ostvarimo kontrolu nad prostorom podrazumjeva vlasništvo nad istim, a jedini način na koji rješavamo svoje stambeno pitanje je putem kredita ili nasljedstva. Ovako postavljena jednadžba ostavlja uzak prostor manevriranja i stvaranja zajednice ili solidarnosti kao i mogućnosti prostora društvenosti. No, tome nije uvijek bilo tako, a povijesni primjeri proizvodnje prostora, poglavito u nas mogu nas navesti na postavljanje drugačijih premisa i uvida u naš odnos s životnim prostorom. Kroz metode ulaska u pravo na stambeni prostor i isprepletanje ovog prava s pravom na rad u našoj povijesti, pokušat ćemo razumjeti ulogu prostorno planskih alata u rekalibriranju odnosa rada i teritorija naše svakodnevice.
Iva Marčetić

Privatizaciji društvenog stambenog fonda u Jugoslaviji prethodilo je, neposredno pred raspad zemlje, odustajanje društva od principa prava na stan promenom zakona o finansiranju stanogradnje. Time je napravljen ideološki rez. Za razliku od Jugoslavije, gde se čini da je rat bio izgovor za puštanje tržišta bez ikakve kontrole u polje stanovanja, Evropske države blagostanja su postepeno odustajale od svih pozitivnih stambenih regulacija od 1990-ih, sve dok nisu počeli da se bude pod težinom stambenih kredita. Neoliberalizacija grada najviše se ogleda u tretmanu stanogradnje, a u mom izlaganju ću trendove u Srbiji kontekstualizovati u širem evropskom kontekstu. Takođe, pokazaću koja su potencijalna polja organizacije i udruživanja.
Dubravka Sekulić

Postojanje neformalnih romskih naselja rezultat je dugotrajne marginalizacije Roma i Romkinja, kao i sve ozbiljnije erozije prava na stanovanje i uloge države da obezbedi puno poštovanje ovog prava. Više od polovine Roma i Romkinja u Srbiji živi u nekom od neformalnih naselja čiji se broj procenjuje na nekoliko stotina u čitavoj Srbiji. Ova naselja su neregularizovana i izgrađena na javnom zemljištu, a značajan broj čine i slamovi čiji stanovnici/e žive u krajnje neuslovnim objektima, najčešće bez vode i struje i u stalnom strahu od prinudnih iseljenja. Prinudna iseljenja, bez sumnje, predstavljaju najdrastičniji vid kršenja prava na stanovanje, a u Beogradu je u prethodnih nekoliko godina sprovedeno više desetina prinudnih iseljenja od kojih su neka bila masovna i ostavljala bez krova nad glavom i više desetina i stotina romskih porodica u jednom danu. Kao naročito problematičnu praksu predstavlja formiranje segregiranih romskih naselja na obodima grada gde se u metalnim kontejnerima naseljavaju raseljeni Romi/kinje koji se na taj način dalje socijalno isključuju i stigmatizuju. Nažalost, oni nisu jedine žrtve rasističke urbane politike. Najavljeni veliki infrastrukturni projekti, nažalost, ne obećavaju poštovanje ljudskih prava garantovanih ratifikovanim međunarodnim dokumentima i drugačiji tretman onih koji će zbog ovih projekata ostati bez krova nad glavom.

FOTO GALERIJA

Press

Tribina
Grad: mesto
klasne borbe
Kolektiv Gerusija

PRESS